Funkcje mediów cyfrowych dla pokolenia Z – rozważania na podstawie badań własnych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.24917/ycee.12142

Słowa kluczowe:

media cyforwe, media społecznościowe, funkcje mediów, adolescenci, pokolenie Z

Abstrakt

Celem artykułu jest wskazanie roli mediów cyfrowych w życiu młodego pokolenia na podstawie analizy jakościowych badań własnych. Rolę tę pokazano przez pryzmat funkcji, jakie pełnią media cyfrowe w codzienności adolescentów, stanowiąc jednocześnie nieodłączny element ich aktywności. Wyniki badań prowadzonych przez Państwowy Instytut Badawczy NASK jednoznacznie wskazują na dynamiczny wzrost czasu spędzanego w sieci przez młodych ludzi. W porównaniu do innych grup wiekowych wskaźnik ten jest najwyższy dla młodzieży w okresie dorastania. Intensywne użytkowanie mediów cyfrowych nie pozostaje bez znaczenia dla tego etapu rozwojowego, wpływając na procesy komunikacji, zdobywania wiedzy, funkcjonowania w grupach rówieśniczych czy strategie budowania tożsamości. Jest to konsekwencją powszechnego dostępu do sieci oraz mobilności urządzeń elektronicznych. Przemiany technologiczne oraz proces konwergencji mediów, polegający na integracji różnych form przekazu i treści, zmieniają nie tylko sposób
odbioru, tworzenia i współdzielenia informacji, ale także tradycyjne funkcje mediów, poszerzając jednocześnie ich zakres. Intensywność przemian w użytkowaniu mediów oraz ich rola w codziennych doświadczeniach dorastającej młodzieży implikują pytania o funkcje, jakie media cyfrowe pełnią dla młodego pokolenia. Artykuł w zamierzeniu prezentuje funkcje mediów w życiu młodzieży na podstawie ich własnych wypowiedzi, zebranych za pośrednictwem wywiadów grupowych. Na zgromadzony materiał badawczy nałożono charakterystyki generacji sieci i odnoszą się one do pokolenia Z. Pozyskane dane wskazują, że media cyfrowe dla młodego pokolenia są narzędziem kreatywności i miejscem inspiracji, pozwalają na wyrażanie siebie i poszukiwanie identyfikacji, dostarczają dużej dozy rozrywki, są źródłem wiedzy, ale też kanałem dezinformacji. Młodzież ma świadomość negatywnych skutków nadmiernego
użytkowania mediów, wyraża potrzebę wypracowania narzędzi lub umiejętności weryfikacji przekazu, oraz dostrzega
specyfikę negatywnych mechanizmów grupowych zachodzących w mediach.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Bendyk, E., Filiciak, M., Hofmokl, J., Kulisiewicz, T., Tarkowski, A. (2007). Konwergencja w komunikacji elektronicznej i jej wpływ na operatorów, media i odbiorców. W: E. Bendyk (red.), Kultura 2.0. Wyzwania cyfrowej przyszłości. Polskie Wydawnictwo Audiowizualne. Pozyskano z: https://kpbc.umk.pl/Content/45368/Raport_Kultura_2.0.pdf [dostęp: 19.02.2025].

Berelowitz, M. (2012). Fear of Missing Out (FOMO). J. Walter Thompson Company. Pozyskano z: ttps://de.slideshare.net/jwtintelligence/

the-fear-of-missing-out-fomo-march-2012-update [dostęp: 14.11.2024].

Boniel-Nissim, M., van den Eijnden, R.J.J.M., Furstova, J., Marino, C., Lahti, H., Inchley, J., Šmigelskas, K., Vieno, A., Badura, P. (2022). International perspectives on social media use among adolescents: Implications for mental and social well-being and substance use. Computers in Human Behavior, 129, artykuł 107144. Pozyskano z: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0747563221004672 [dostęp: 19.02.2025].

Buchner, A., Muller, A., Urbańska, A., Wierzbicka, M. (2021). Wpływ korzystania z social mediów na postrzeganie swojego ciała przez nastolatki/ków. Raport z badań 2021. Pozyskano z: https://fdds.pl/co-robimy/raporty-z-badan/2021-2/wplyw-korzystania-z-social-mediow-na-postrzeganie-swojego-ciala-przez-nastolatki-kow.html [dostęp: 21.12.2024].

Denner, J., Martinez J. (2019). Children and Youth Making Digital Media for the Social Good: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications. W: B. Guzzetti, M. Lesley (red.), Civic Engagement and Politics (s. 946–965). Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/330065742_Children_and_Youth_Making_Digital_Media_for_the_Social_Good_

Concepts_Methodologies_Tools_and_Applications [dostęp: 21.09.2025].

Dębski, M., Bigaj M. (2019). Młodzi Cyfrowi. Nowe technologie. Relacje. Dobrostan. Fundacja Dbam o Mój Z@sięg. Pozyskano z: https://dbamomojzasieg.pl/wp-content/uploads/2019/12/Mlodzi-Cyfrowi.-Nowe-technologie.-Relacje.-Dobrostan_ksiazka.pdf [dostęp: 14.09.2025].

Dobrołowicz, J. (2014). Mediatyzacja współczesności a procesy socjalizacji i wychowania. Paedagogia Christiana, 34(2), 137–154. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/281507294_Mediatyzacja_wspolczesnosci_a_procesy_socjalizacji_i_wychowania

[dostęp: 14.06.2025].

Duffy, P. (2008). Engaging the YouTube Google-eyed generation: strategies for using web 2.0 in teaching and learning. Electronic J. e-Learn, 6, 119–130. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/228350311_Engaging_the_YouTube_Google-Eyed_Generation_Strategies_for_Using_Web_20_in_Teaching_and_Learning [dostęp: 17.06.2025].

Elkatmış, M. (2024). Examination of social media usage habits of generation Z. Frontiers in Psychology, 15, 1–11. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/382291323_Examination_of_social_media_usage_habits_of_generation_Z [dostęp: 19.02.2025].

Formejster, A., Messyasz, K. (2020). Youtuberzy kreujący styl życia i zdrowia młodzieży. Nowe media jako narzędzie indywidualizacji odpowiedzialności za zdrowie. W: P. Siuda, M. Pluta (red.), Internet, zdrowie i choroba – powiązania społeczne, kulturowe i edukacyjne. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Friedrich, R., Peterson, M., Koster, A., (2011). The Rise of Generation C. Pozyskano z: http://www.strategy-business.com/article/11110?pg=all#authors [dostęp: 14.05.2025].

Holmqvist, K., Frisén, A., Anderson-Fye, E. (2014). Body image and child well-being. W: A.B. Arieh, F. Casas, I. Frønes, J.E. Korbin, Handbook of child well-being (s. 2409–2436). Springer Editors. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/262583780_Body_Image_and_Child_Well-Being [dostęp: 02.02.2025].

Jabłońska, M. (2024). Kompetencje medialne generacji Z. Pomiar – diagnoza – kształcenie. Wydawnictwo Naukowe FNCE. Pozyskano z:

https://www.researchgate.net/publication/385525402_Kompetencje_medialne_generacji_Z_Pomiar_-_diagnoza_-_ksztalcenie

[dostęp: 14.02.2025].

Jarczyńska, J. (2021). Tożsamość młodzieży w świecie mediów cyfrowych: znaczenie i funkcje mediów cyfrowych w procesie kreowania

tożsamości dorastających osób. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/

publication/358785601_Tozsamosc_mlodziezy_w_swiecie_mediow_cyfrowych [dostęp: 01.09.2023].

Kaplan, A.M., Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59–68. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/2224093703_Users_of_the_World_Unite_The_Challenges_and_Opportunities_of_Social_

Media [dostęp: 16.02.2025].

Khalaf, A.M., Alubied, A.A., Khalaf, A.M., Rifaey, A.A. (2023). The Impact of Social Media on the Mental Health of Adolescents and Young Adults: A Systematic Review. Cureus, 15(8), artykuł e42990. Pozyskano z: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10476631/ [dostęp: 10.09.2025].

Kietzmann, J. H., Hermkens, K., McCarthy, I.P., Silvestre, B.S. (2011). Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media. Business Horizons, 54, 241–251. Pozyskano z: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0007681311000061 [dostęp: 17.02.2025].

Levinson, P. (2010). Nowe, nowe media. Wydawnictwo WAM.

McCrindle, F. (2019). Understanding Generation Z: Recruiting, Training and Leading the Next Generation. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/335159678_Understanding_Generation_Z_Recruiting_Training_and_Leading_the_Next_Generation [dostęp: 01.05.2025].

McQuail, D. (2012). Teoria komunikowania masowego. Wydawnictwo Naukowe PWN.

NASK (2023). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców. NASK. Pozyskano z: https://www.nask.pl/magazyn/nastolatki-3-0-raport-z-ogolnopolskiego-badania-uczniow-i-rodzicow [dostęp: 19.09.2025].

Nye, S., Cash, T.F. (2006). Outcomes of Manualized Cognitive-Behavioral Body Image Therapy with Eating Disordered Women Treated in a Private Clinical Practice. Eating Disorders, 14, 31–40. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/profile/Stacey-Nye-2/publication/7026461_Outcomes_of_Manualized_Cognitive-Behavioral_Body_Image_Therapy_with_Eating_Disordered_Women_Treated_in_a_Private_Clinical_Practice/links/549268090cf2ac83c53dc1d5/Outcomes-of-Manualized-Cognitive-Behavioral-Body-Image-Therapy-with-Eating-Disordered-Women-Treated-in-a-Private-Clinical-Practice.pdf [dostęp: 21.01.2025].

Peszko, K. (2016). Popularność mediów społecznościowych wśród różnych generacji. Marketing i Zarządzanie. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, 4(45), 361–370. Pozyskano z: https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/marketing-i-zarzadzanie-d-problemy-zarzadzania-finansow -i-marketingu/2016-numer-4-45/marketing_i_zarzadzanie_d_problemy_zarzadzania_finansow_i_marketingu-r2016-t-n4_45-s361-370.pdf [dostęp: 24.05.2025].

Przybylski, A.K., Murayama, K., DeHaan, C.R., Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29, 1841–1848. Pozyskano z: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0747563213000800 [dostęp: 02.02.2025].

Pyżalski, J. (2012). From cyberbullying to electronic aggression: typology of the phenomenon. Emotional and Behavioural Difficulties, 17(3-4), 305–317. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/254267507_From_cyberbullying_to_electronic_aggression_typology_of_the_phenomenon [dostęp: 15.09.2025].

Pyżalski, J., Walter, N., Iwanicka, A. (2023). Understanding Age-Related Differences in the Development of Digital Communication and Information Skills in Polish Adolescents. Communication and Social Change, 12(2[24]), 145–164. Pozyskano z: https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/jpe/issue/view/183 [dostęp: 20.09.2025].

Seemiller, C., Grace, M. (2016). Generation Z: educating and engaging the next generation of students. About Campus, 21, 21–26. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/318823461_Generation_Z_Educating_and_Engaging_the_Next_Generation_

of_Students [dostęp: 17.06.2025].

Surina, I., Chrzanowska-Gancarz, M. (2022). Młodzież w sieci. (Nie)bezpieczna komunikacja w internecie. Adam Marszałek.

Szpunar, M. (2008) Czym są nowe media – próba konceptualizacji. Studia Medioznawcze, 4(35), 31–40. Pozyskano z: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/9d529cf1-95a6-4d66-8780-ac84d67d154d/content [dostęp: 21.02.2025].

Tapscott, D. (2010). Cyfrowa dorosłość: Jak pokolenie sieci zmienia nasz świat. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Twenge, J. (2017). iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości – i co to oznacza dla nas wszystkich. Wydawnictwo: Smak Słowa.

Twenge, J. (2020). Pokolenia. Prawdziwe różnice między pokoleniami X, Y, Z, baby boomersami i cichym pokoleniem oraz co one oznaczają dla przyszłości zachodniego świata. Wydawnictwo Smak Słowa.

Weaver, J.L., Swank, J.M. (2021). An Examination of College Students’ Social Media Use, Fear of Missing Out, and Mindful Attention. Journal of College Counseling, 24(2), 132–145. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/352904689_An_Examination_of_College_Students’_Social_Media_Use_Fear_of_Missing_Out_and_Mindful_Attention [dostęp: 21.06.2025].

Włodarczyk, J., Makruk, K., Skoneczna, P. (2019). Problematyczne używanie internetu przez młodzież. Raport z badań. Fundacja Dajemy

Dzieciom Siłę. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/346035944_Problematyczne_uzywanie_internetu_przez_mlodziez

[dostęp: 17.09.2025].

Valkenburg, P.M., Beyens, I., Pouwels, J.L., van Driel, I.I., Keijsers, L. (2021). Social Media Use and Adolescents’ Self-Esteem: Heading for a Person-Specific Media Effects Paradigm. Journal of Communication, 71(1), 1–23.

Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/348922521_Social_Media_Use_and_Adolescents’_Self-Esteem_Heading_for_

a_Person-Specific_Media_Effects_Paradigm [dostęp: 28.02.2025].

Vogel, E.A., Rose, J.P., Roberts, L.R., Eckles, K. (2014). Social comparison, social media and self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 206–222. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/275507421_Social_comparison_social_media_and_self-esteem [dostęp: 21.02.2025].

Pobrania

Opublikowane

2025-10-31

Jak cytować

Markiewicz, P. (2025). Funkcje mediów cyfrowych dla pokolenia Z – rozważania na podstawie badań własnych. Youth in Central and Eastern Europe, 12(19), 42–51. https://doi.org/10.24917/ycee.12142