Cele i dążenia życiowe jako wartości codzienne młodzieży szkolnej
DOI:
https://doi.org/10.24917/ycee.11534Słowa kluczowe:
wartości codzienne, cele i dążenia życiowe, młodzi Polacy, sekularyzacja moralnościAbstrakt
W niniejszych rozważaniach przeanalizowano wartości codzienne (cele i dążenia życiowe) młodzieży szkolnej w świetle badań socjologicznych i sondaży opinii publicznej. W przeprowadzonych analizach socjologicznych wskazano na wiodące (naczelne) wartości codzienne w świadomości młodzieży polskiej i na wartości mniej znaczące (drugorzędne, wtórne), a także na ich przemiany w strukturze hierarchicznej. Przemiany te mają raczej ewolucyjny i powolny charakter. W środowiskach młodzieżowych wartość „udane życie rodzinne” traci nieco na znaczeniu w kontekście innych konkurencyjnych wartości. W drugiej dekadzie XXI wieku zaznaczył się spadek aprobaty tej wartości o kilkanaście punktów procentowych. Rodzina, miłość i przyjaźń należą bez wątpienia do wiodących wartości codziennych. Do wartości wspierających, stanowiących jakby swoiste zaplecze dla tych pierwszych, należą: praca, wykształcenie, samorealizacja, w znacznie mniejszym stopniu religia. Wyraźnie mniejszą popularnością cieszą się wartości o charakterze społecznym, wymagające bezinteresownego otwarcia się na sprawy i problemy konkretnego człowieka, a zwłaszcza na szersze struktury społeczne, jak np. ojczyzna. Utrzymuje się od dawna niska ranga wartości politycznych, co zapewne związane jest z brakiem zaufania do elit politycznych, a niska ranga wartości religijnych wskazuje na postępujący proces sekularyzacji moralności.
Downloads
Bibliografia
Adamczyk, T. (2022). Rodzina, osoby znaczące, czas wolny, sens życia. W: W. Szymczak, T. Adamczyk (red.), Młodzież w kontekstach współczesnych. Rodzina. Czas. Szkoła. Kościół i katecheza (s. 17–32). Wydawnictwo KUL.
Baniak, J. (2022). Religijność i moralność młodzieży polskiej w latach 1956–2018 na tle przemian cywilizacyjnych i społecznych. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM.
Bartkowski, J. (2009). Wartości materialistyczne i postmaterialistyczne w Polsce w ujęciu porównawczym. W: M. Zahorska, E. Nasalska (red.), Wartości, polityka, społeczeństwo (s. 33–47). Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Boguszewski, R. (2012). Religijność i moralność w społeczeństwie polskim: zależność czy autonomia? Studium socjologiczne. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Boguszewski, R. (2019). Aspiracje, dążenia i postawy życiowe młodzieży. W: M. Grabowska, M. Gwiazda (red.), Młodzież 2018. Opinie i Diagnozy (nr 43, s. 67–93). CBOS.
Boguszewski, R. (2022). Aspiracje, dążenia i plany życiowe młodzieży. W: M. Grabowska, M. Gwiazda (red.), Młodzież 2021 (s. 70–90). CBOS.
Chrost, S. (2014). Młodzież a wartości. W: T. Sakowicz, K. Gąsior, Wartości w rodzinie i społeczeństwie (s. 416–425). Oficyna Wydawnicza „STON 2”.
Długosz, P. (2002). Młodzież w dobie transformacji. W: B. Blachnicki (red.), Podkarpacie w procesie transformacji na przykładzie powiatu ropczycko-sędziszowskiego (s. 169–195). Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Tyczynie.
Długosz, P. (2015). Podobni czy różni? Socjologiczny portret młodzieży pogranicza wschodniego i zachodniego. W: D. Szaban, J. Nyćkowiak, T. Kołodziej (red.), Transgraniczność i centra współczesnej Europy. Różnorodność praktyk i teorii (s. 339–362). Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Dyczewski, L. (1994). Rodzina, społeczeństwo, państwo. Towarzystwo Naukowe KUL.
Mariański, J. (2018). Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988–1998–2005–2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Mariański, J. (2019). Maturzyści puławscy w latach 1994–2016. Szkic do portretu młodych Polaków. Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
Mariański, J. (2022). Wartości moralne w świadomości maturzystów puławskich. Raport z badań socjologicznych zrealizowanych w latach 1994–2021. Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie.
Młyński, J. (2008). W kręgu aksjologii abiturientów Tarnowa. Wartości osobowe, społeczne i religijno-moralne w świadomości młodzieży. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Rembierz, M. (2024). O rozumieniu i roli wartości w teorii i praktyce wychowania. W: P. Magier (red.), Młodzież wobec wartości (s. 153–191). Instytut Badań Edukacyjnych.
Rola, M. (2016). Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich. Studium socjologiczne. Wydawca Drukarnia Standruk.
Romanowicz, W. (2014). Podstawowe wartości młodzieży prawosławnej. Rozprawy Społeczne, 2, 22–28.
Skoczylas, K. (2016). Wartości religijno-moralne młodzieży ponadgimnazjalnej Kujaw Wschodnich. Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników.
Smyła, J. (2024). Wartości polskiej młodzieży: przegląd badań. W: P. Magier (red.), Młodzież wobec wartości (s. 123–151). Instytut Badań Edukacyjnych.
Sułek, A. (1989). Wartości życiowe dwóch pokoleń. W: S. Nowak (red.), Ciągłość i zmiana tradycji kulturowej (s. 293–313). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sroczyńska, M. (2013). Rytuały w młodzieżowym świecie. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Fall.
Szafraniec, K. (2010). Młodość jako wyłaniający się problem i nowa polityczna siła. Nauka, 1, 101–122.
Szauer, R. (2019). Między potrzebą doznań a trwałością postaw. Religijność i moralność uczniów szkół średnich i studentów uczelni wyższych w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studium socjologiczne. Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
Szymczyk, J. (2019). Socjologiczne rozumienie wartości w aspekcie relacjonistycznym. Zeszyty Naukowe KUL, 3, 35–54.
Świątkiewicz, W. (2009). Troska o rodzinę czy zbijanie majątku? W: Rodzina w sercu Europy. Rybnik–Nitra–Hradec Králové–Szeged. Socjologiczne studium rodziny współczesnej (s. 147–170). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Świątkiewicz, W. (2021). Światy wartości u progu pandemii. Socjologiczne studium społeczności miejskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Tabkowski, J. (2011). Portret nowosądeckich maturzystów AD 2010. Szkic socjologiczny. Prezydent Miasta Nowego Sącza. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Sączu.
Wojciechowska, M. (2020). Młodzież i jej wartości. W: J. M. Łukasik, K. Jagielska, S. Kowal, W poszukiwaniu dróg. Refleksje na kanwie relacji mistrz-uczeń (s. 73–101). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Wójcik, P. (2014). System wartości deklarowanych przez maturzystów liceów ogólnokształcących województwa warmińsko-mazurskiego w kontekście nauki Kościoła Katolickiego. Informacja o badaniu. Societas/Communitas, 1, 169–194.
Zaręba, S. (2008). W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży. Zakład Wydawnictw Statystycznych.
Zemło, M. (2013). Między szkołą a domem. Konteksty socjalizacyjne młodzieży szkół ponadpodstawowych. Wydawnictwo KUL.
Zemło, M. (2016). Wartości i normy uczniów szkół ponadpodstawowych białostockich placówek. W: Jerzy Mantura (red.), Styl życia młodzieży Białegostoku. Raport (s. 69–106). Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku.
Zemło, M. (2018). Wartości w ocenie uczniów szkół ponadpodstawowych. Analiza modalnościowo-eksplikacyjna. Kwartalnik Edukacyjny, 1, 40–64.
Zemło, M. (2019). System wartości młodzieży szkolnej miasta Białegostoku w ostatnich dekadach. W: B. Cieślińska (red.), Oblicza dużego miasta. Instytucje ‒ organizacje ‒ procesy (s. 107–124). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Zemło, M. (2021). Religijność uczniów szkół białostockich a stosunek do wybranych wartości, norm i zachowań. Zeszyty Naukowe KUL, 1–2, 185–211.
Zemło, M. (2023). Miejsce zamieszkania uczniów szkół białostockich a ich preferencje aksjonormatywne (wybrane aspekty). W: M. Zemło (red.), Małe miasta. Blaski i cienie (s. 179–204). Wydawnictwo Uniwersytet w Białymstoku.
Zielińska, M. (2015). Polska młodzież w czasach nieufności. Władza Sądzenia, 7, 27–35.
Zielińska, M. (2020). Gotowi na dorosłość? Projekty życiowe i zasoby społeczne pokolenia 2.0. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Żerel, E. (2006). Kondycja moralna maturzystów lubelskich. W: J. Baniak (red.), Moralność współczesnego społeczeństwa polskiego. Założenia i rzeczywistość (s. 193–211). Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Wydział Teologiczny. Redakcja Wydawnictw.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Youth in Central and Eastern Europe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
